Santiago aan het Wad

Santiago aan het Wad - Pelgrimeren in Fryslân

Pelgrimsroutes, refugio’s en klokgelui in het Friese land. Meer mensen verkennen Nederland lopend of fietsend om de natuur te ontdekken, andere mensen te ontmoeten of dichterbij jezelf te komen.
Het Spaanse Santiago de Compostela is voor velen het einddoel van hun tocht. Echter de weg ernaar toe, het onderweg zijn, is ook een betekenisvolle ontdekkingsreis. En dat kan in Fryslân met vier pelgrimsroutes en 19 kerkrefugio’s, waar je kunt overnachten. Pelgrims worden door vrijwilligers hartelijk ontvangen.
Daarmee is een eeuwenoude traditie terug. Dat maakt het onderweg zijn meer dan speciaal. Uniek.
Voor meer informatie kun je de nieuwste Santiago aan het Wad flyer 2023.pdf hier downloaden
VIER FRIESE PELGRIMSROUTES
Het Jabikspaad is een pelgrimsroute met als startpunt Sint-Jacobiparochie aan de Friese Waddenkust. Al 20 jaar is dit een aanloop- en fietsroute naar het Spaanse Santiago de Compostela. Sinds 2018 zijn er drie Friese pelgrimsroutes bijgekomen: het St. Odulphuspad, Klooster Claercamppad en Bonifatius Kloosterpad.
De routes sluiten op elkaar aan en dekken de hele provincie. Ze ontsluiten vergeten kloosterhistorie in het Friese buitengebied en doorkruisen alle soorten streeklandschappen ’van wad tot woud’. Onderweg kunnen pelgrims in kerken overnachten.

REFUGIO'S, OVERNACHTEN IN 19 KERKEN

In historische kerken zijn sinds 2018 overnachtingsmogelijkheden voor wandelaars en fietsers, die als pelgrim onderweg zijn. Ze bieden eenvoudige slaapplekken tegen een bescheiden vergoeding. De meeste kerken zijn eigendom van de Stichting Alde Fryske Tsjerken. Vrijwilligers beheren de kerken, die allemaal langs of in de buurt van de routes liggen.
KERKEN DIE MEEDOEN
Blessum, Boksum, Britsum, Buitenpost, Foudgum, Hiaure, Jorwert, Jubbega-Schurega, Lippenhuizen, Nijland, Oostrum, Peins, Rottevalle, Swichum, Sybrandahûs, Terband, Wânswert en Surch/Zurich. De Groate Kerk in Sint-Jacobiparochie, het startpunt van het Jabikspaad, is ook een refugio.
VOORZIENINGEN EN HUISREGELS
Refugio's bieden onderdak aan twee tot vier gasten en zijn van 1 april tot 1 oktober toegankelijk. Er zijn veldbedden, er is water en een toilet; geen douche. Je kunt er niet koken. Zorg dat je zelfvoorzienend bent en beschikt over een slaapzak. Soms is er horeca of kunnen vrijwilligers van de kerk een ontbijt of warme maaltijd aanbieden. Deelnemende kerken zijn herkenbaar aan het blauw-gele icoon van ‘’pelgrims voor pelgrims’’.
De kosten bedragen € 15,-. p.p.p.n. Gasten zijn welkom tussen 17.00 en 10.00 uur. De refugio's worden gerund door vrijwilligers. Houd daar rekening mee. Het past niet altijd om gasten te ontvangen.
Daarom is een van de refugio 2023 huisregels.pdf dat je tevoren telefonisch de beschikbaarheid nagaat; reserveren dus !!
Je kunt ook één of twee nachten een refugio boeken en de omgeving daar verkennen door je eigen rondje te maken en dat te combineren met gedeeltes van de pelgrimsroutes. Je eigen routes samenstellen kan met behulp van de wandelknooppunten van de Marrekrite
WIE KAN VAN EEN REFUGIO GEBRUIK MAKEN
Je kunt gebruik maken van een refugio als je in het bezit bent van een van de volgende documenten:

een pelgrimspas van het Nederlands Genootschap van Sint Jacob of haar buitenlandse zusterorganisaties
een routeboekje van het Jabikspaad (stempelkaart is ook geldig), St. Odulphuspad, Bonifatius Kloosterpad of het Klooster Claercamppad.
je bent donateur van de Stichting Alde Fryske Tsjerken
of je loopt het Streekpad Noardlike Fryske Wâlden of het Friese Woudenpad. Dan kun je in de refugio van Rottevalle overnachten. Op vertoon van je routegids van Wandelnet. Rottevalle ligt aan beide routes

INFORMATIE
Geïnteresseerd in een bijzondere overnachting ? Hieronder kun je de volgende documenten downloaden:
DOWNLOAD FLYER REFUGIO'S EN ROUTES
refugiosinfriesekerken 2020.pdf
DOWNLOAD KAART FRIESLAND MET KERKEN EN ROUTES
Kaart 2023 Fryslan refugio's - routes.jpg
REFUGIO'S, ADRES- EN ROUTE GEGEVENS 2023.
REFUGIO 1 APRIL 2023 IN FRIESE KERKEN ADRES- ROUTEGEGEVENS.pdf
HUISREGELS
REFUGIO 2022 HUISREGELS.pdf
REISVERSLAG VAN TWEE FIETSPELGRIMS
rondje gastvrijheid refugio's.pdf

FILM ''PELGRIMEREN IN FRIESLAND''

De film is een impressie van het Friese landschap en de prachtige mogelijkheden voor pelgrims, wandelaars en fietsers. Santiago betekent Sint Jacob, Sint-Jacobiparochie is de Friese ''tegenhanger'' van Santiago de Compostela, en wordt als zodanig door honderden pelgrims per jaar bezocht. De film is in opdracht van de Stichting Santiago aan het Wad gemaakt door Anton Stoelwinder filmproducties uit Gorredijk. De film is 6300 keer bekeken (01-08-2023)
DE FILM STAAT OP YOUTUBE > SANTIAGO AAN HET WAD

Pelgrimeren hedendaagse trend.

Pelgrimeren of langeafstandwandelen/-fietsen is een groeiende trend in cultuurtoerisme. Meer mensen zijn op zoek naar eenvoud en diepgang. De belangstelling voor de wandel- en fietsroutes naar de bedevaartsplaats Santiago de Compostela in Noord-Spanje (Sant Yago = Sint Jacob) neemt al jaren toe. De Europese pelgrimsroutes staan op de werelderfgoedlijst van de UNESCO.

Het Friese Jabikspaad is een van de drie noordelijke aanlooproutes naar Santiago vanuit de Lage Landen. De route loopt van De Groate Kerk te Sint-Jacobiparochie en Zwarte Haan naar het Overijsselse Hasselt en gaat dan verder over andere routes naar het Zuiden. Bron van inspiratie voor pelgrims is een kroniek - de Codex Turpinus uit 1124 - over een droom van keizer Karel de Grote, waarin hij een weg van sterren langs de hemel zag, die het pad richting Santiago aangeeft. Deze droom was de aanzet tot een Europese pelgrimstraditie ‘van zee tot zee’: van de Mare Frisia/Friese Zee (nu: Noordzee) in het noorden tot de Atlantische Oceaan voor de Spaans-Galicische kust bij Santiago de Compostela.

Pelgrimeren in het spoor van eeuwen is in onze tijd een actieve vorm van bezinning en reflectie onder alle leeftijdsgroepen. Wie besluit ‘de camino’ te gaan lopen of fietsen naar Santiago leeft sober, maakt grensoverschrijdende ontmoetingen mee, doet inspiratie op, beleeft onderweg zeer afwisselende natuur en cultuur en neemt afstand van de hectiek, carrièredruk en materiële consumptie die het hedendaagse leven van velen domineert.

Frisian pilgrim paths
Refugio's - sleeping in 19 beautiful Frisian churches

The Frisian village Sint-Jacobiparochie is the starting point of the Jabikspaad; a Dutch pilgrim path to the Spanish Santiago de Compostela. In the year of Leeuwarden- Fryslân Cultural Capital of Europe in 2018 Sint-Jacobiparochie has been the ''special'' end of the European pilgrim paths. This project was called: ''Santiago on the Wad''. ''Het Wad'' comes from the Wadden Sea and is on the UNESCO World Heritage List. There are four pilgrim paths en several long distance walking paths in the province of Fryslân.
FRIESISCHE PILGERWEGE UND REFUGIO'S IN 19 KIRCHEN
Das friesische Dorf Sint-Jacobiparochie ist Ausgangspunkt des Jabikspaad; einer der niederländischen Pilgerwege zum spanischen Santiago de Compostela. Im Jahr der Kulturhauptstadt Europas Leeuwarden-Fryslân 2018 war Sint-Jacobiparochie das „besondere“ Ende der Europäischen Pilgerwege. Dieses Projekt hieß: ''Santiago auf dem Wad''. ''Het Wad'' stammt aus dem Wattenmeer auf der UNESCO-Welterbeliste. In der Provinz Fryslân gibt es vier Pilgerwege. Heute konnen Pilger - im Besitz eines Pilgerpasses - in 19 Kirchen - sogenannten Refugio's - übernachten.
Jabikspaad (walking and cycling path): Jabikspaad
Sint-Odulphuspad; Sint-Odulpuspad
Bonifatius Kloosterpad: Bonifatius Kloosterpad
Klooster Claercamppad: Wanderfuhrer bestellen bei Noordboek Verlag
REFUGIO'S
Pilgrims - in possession of a pilgrim pass - could stay overnight in 19 churches, so-called ''refugio''.
Adress and contact details of refugio's:
REFUGIO 30 APRIL 2022 IN FRIESE KERKEN ADRES- ROUTEGEGEVENS.pdf

Werkwijze van de Stichting Santiago aan het Wad

Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018 was voor de Stichting Jabikspaad Fryslân aanleiding om pelgrimeren onder de aandacht van een breed publiek te brengen. Dat heeft geleid tot de oprichting van de Stichting Santiago aan het Wad. Nieuwe projecten van de stichting hebben iets toe kunnen voegen aan hetgeen de afgelopen 20 jaar door vele vrijwilligers is ontwikkeld. De stichting wil een verbindend, ondersteunend platform zijn voor de vele projecten en activiteiten. Santiago aan het Wad is vooral een digitaal platvorm waar informatie over pelgrimeren in Fryslân kan landen.

Wat is er allemaal

Fries pelgrimsroutenetwerk
Het Jabikspaad is de Friese aanlooproute naar Santiago de Compostela,
en loopt van Sint-Jacobiparochie/Zwarte Haan naar Hasselt bij Zwolle.150 km voor wandelaars en 130 km voor fietsers. Het is een op zichzelf staande route, maar kan een eerste stap zijn op weg naar een hoger doel.
Stichting Santiago aan het Wad heeft het Klooster Claercamppad ontwikkeld dat door het eeuwenoude terpenlandschap van de Friese Waddenkust loopt. In 2022 heeft routeontwikkelaar Fokko Bosker het pad vernieuwd en een nieuwe routegids uitgebracht. Het pad loopt in 13 wandeletappes van Lauwersoog via Dokkum, Sint-Jacobiparochie, Franeker, Bolsward om te eindigen in Sint-Jacobiparochie. Er zijn drie rondwandelingen en drie fietstochten beschreven. De Middelzeeroute is er een van.
Het Odulphuspad is een 260 km lange wandelroute door Zuidwest-Friesland; wandelen in het voetspoor van de heilige Sint Odulphus. In het gebied tussen Stavoren en Leeuwarden zijn 15 trajecten. Het pad kent vier ''pareltjes'', lokale rondwandelingen.
Het Bonifatius Kloosterpad loopt in 12 etappes van Dokkum naar Wolvega en kent 13 lokale rondwandelingen. Het Bonifatius Kloosterpad is een verhalenroute, die geworteld is in de klooster/middeleeuwse geschiedenis van Fryslân en die een nieuwe betekenis geeft aan het wandelknooppuntennetwerk in de Friese Wouden. Er vormt zich een verhalenketen langs de route van Dokkum naar Wolvega.
Met deze vier routes, die op meerdere plaatsen op elkaar aansluiten, is een ''Fries pelgrimsroutenetwerk'' ontstaan.
De fietsroute Sporen van de Heilige Titus is een nieuwe 100 km. lange route door de Friese weilanden - het heitelân van Titus Brandsma - naar gewijde plaatsen. Vanuit Bolsward via Leeuwarden en Dokkum naar de Waddeneilanden.
Aan alle wandel- en fietsroutes zijn refugio's in kerken gelegen.

Jabobswegen in Nederland, wandel- en fietsroutes vanuit en naar de Waddenkust
Het Gronings-Drentse Jacobspad is een pelgrimsroute van Uithuizen naar Hasselt.
Van Wad tot IJ is een pelgrimspad van Wieringen naar Haarlem/Amsterdam. Beide routes zijn aanlooproutes naar Compostela. Ze sluiten aan op de overige Nederlandse pelgrimswegen naar België, die worden beschreven in de dubbelgids ''Jacobswegen in Nederland'', een uitgave van het Nederlands Genootschap van Sint Jacob.
LAW paden van Wandelnet zijn lange afstandspaden, waaronder het bekende Pieterpad. De LAW paden die Fryslân doorkruisen, zijn:
o Groot Frieslandpad LAW 14
o Friese Woudenpad LAW 1-1
o Nederlands Kustpad deel 3 LAW 5-3
o Zuiderzeepad LAW 8
o WaddenWandelen SP 5
o Elfstedenpad, streekpad
o Noardelijke Fryske Wâlden pad, streekpad
LAW kent in Fryslân dagtochten, die aan de ‘’doorgaande’’ LAW routes zijn gekoppeld.
Met de wandelknooppuntkaarten van Marrekrite kun je je eigen routes in Friesland samenstellen.
Pelgrimeren in Noord-Groningen heeft 2500 km aan pelgrimsroutes ontwikkeld. Trefwoorden: rondwandelingen, kerken, spiritualiteit, landschap en cultuur
Fryslân Buitendijks; bij Zwarte Haan - het Friese Finisterre - houdt de wereld niet op voor de Waddendijk. Achter de dijk ligt de Waddenzee. Je kunt zelfs doorlopen; in de buitendijkse kwelders met het bezoekerscentrum Noarderleech van 't Fryske Gea. Wie nog verder wil doorlopen gaat als wadloper op pad(Wadlopen en Kwelderen en Wadloopcentrum Fryslân) om misschien wel uit te komen bij de cisterciënzer monniken van het klooster op het Waddeneiland Schiermonnikoog.
Volg vooral de projecten van ''Sence of Place'', een aantal cultuur-landschappelijke projecten in of aan het Waddengebied.
'koarte pylgertochten'
De stichtingen Tsjerkepaad en Jabikspaad Fryslân organiseerden de afgelopen jaren Jabiks- ren kleasterrûntsjes. Je kunt zelf bepalen wanneer je zo'n rûntsje wil lopen of fietsen en vanuit welke kerk je wil starten. Wiep Koehoorn heeft 16 Jabiksrûntsjes geselecteerd.

Informatie over pelgrimeren

Het pelgrimsinformatiecentrum in de Groate Kerk te Sint-Jacobiparochie is een van de drie centra in Nederland. Je kunt er terecht voor vragen over pelgrimeren. Het centrum is het hele jaar door elke 2e en 4e zaterdag van de maand open van 11.00 tot 15.00 uur. Vrijwilligers - ervaren Santiago-gangers - staan je te woord.
Wat is pelgrimeren ? Voorbereidingen, ervaringen, routes; alles is te vinden op de site van het Nederlands Genootschap van Sint Jacob (NGSJ).

Nijkleaster - een nieuw klooster bij Jorwert verbonden aan een plaatselijke protestantse gemeente - staat voor rust, bezinning, op adem komen, om inspiratie op te doen. Elke woensdagmorgen is er een Kleaster-ochtend met een ‘Kleaster-kuier’. Op de locatie Westerhûs – midden in de weilanden bij Jorwert is een monumentale boerderij omgebouwd tot een nieuw klooster met woningen en gastenkamers. In het voorjaar van 2023 zijn de eerste gasten ontvangen.
De kerk van Jorwert is bovendien een refugio, waar pelgrims kunnen overnachten. Het Jabikspaad en het St. Odulphuspad lopen langs de kerk.

Het Stadsklooster Jabixhûs in Leeuwarden is een interkerkelijke gemeenschap, waar gastvrijheid, bezinning en creativiteit een grote rol spelen. Er is een pilgrimsguesthouse met twee kamers. Het ligt aan het Jabikspaad en de Middelzeefietsroute van het Klooster Claercampad.

De Stichting Tsjerkepaad kent activiteiten zoals de ''Open kerk''. In de zomerperiode zijn meer 250 kerken in Friesland open op zaterdagmiddagen van 13.30 tot 17.00 uur. Ze organiseren ook wandel- en of fietsrondjes langs kerken en plaatsen waar kloosters stonden. Trefwoorden: samen vieren, delen, verhalen en wandelen.

Heiligverklaring Pater Titus Brandsma: Bolsward en Dokkum pelgrimsplaatsen

In Dokkum is de Bonifatiuskapel; een bijzondere pelgrimsplaats in Fryslân.
De rooms-katholieke bedevaartkapel met 1600 zitplaatsen wordt jaarlijks bezocht door tienduizenden pelgrims en is gewijd aan de heilige Bonifatius, die in de 8e eeuw Dokkum bezocht. Rond de kapel is een park, waar 14 kruiswegstaties staan van kunstenaar Jac Maris. Er staat een beeld van Titus Brandsma, die betrokken was bij de kruiswegstaties en de bouw van de kapel.
Het Klooster Claercamppad loopt langs de kapel. In de omgeving van Dokkum liggen de refugio's van Oostrum, Foudgum, Hiaure, Sybrandahus en Wanswert
Titus Brandsma is verbindende persoon tussen Dokkum en Bolsward. Hij werd in 1881 in Ugoclooster bij Bolsward geboren, was karmelietenpater en hoogleraar. Een maatschappelijk betrokken priester. In de Tweede Wereldoorlog werd hij gearresteerd en werd vermoord in het concentratiekamp Dachau. Met de heiligverklaring van Titus in 2022 zijn Bolsward en Dokkum belangrijke pelgrimsplaatsen geworden. 27 juli is de eerste van de jaarlijkse Titus Brandsma gedenkdag gehouden in Dokkum en Bolsward.
Het Titus Brandsma museum in Bolsward stelt Titus centraal, zijn leven, zijn verzet (voor en in de tweede wereldoorlog) tegen de nationaalsocialistische vijand, zijn martelaarschap en zijn betekenis voor geloof en wereldbeschouwing tot in onze huidige tijd. Het museum is ondergebracht in het Cultuur Historisch Centrum ‘’de Tiid”, het voormalige stadhuis van Bolsward.
Het museum heeft wandelingen ''In het spoor van Titus naar Ugoklooster'' uitgezet. De wandelingen voeren langs sporen waar Titus gewoond en geleefd heeft. Vanuit Bolsward is een rondwandeling gemaakt naar het in 2023 onthuld Belevingspunt op de plek waar het voormalige klooster Bloemkamp stond.
Het Klooster Claercamppad verbindt Bolsward met Dokkum. Onderweg kom je 14 refugio's tegen. Ook in de refugio in de kerk van Nijland, twee kilometer van Bolsward, kun je overnachten.

Home