Santiago aan het Wad

Ziltepad

Een deel van het Ziltepad is nu beschreven en loopt langs de Friese en Groningse kerken van Hijum via Oostrum en Vierhuizen naar Uithuizermeeden of andersom. De route bestaat op dit moment uit negen etappes van 15 - 25 kilometer die je wandelend of op de fiets aflegt. Het is ook mogelijk om delen ervan te verkennen. Verdwalen is onmogelijk, want schrijver en gids Fokko Bosker wijst je de weg in een gedetailleerde wandel- en fietsgids.
Onderweg
De markante kerken zijn al van ver te zien. Gebouwd op terpen en wierden torenen ze boven het landschap uit. De kerken zijn ook in de wintertijd te bezoeken. De deur staat dan niet standaard dagelijks open, maar je kan altijd via het sleuteladres de sleutel halen en toch de kerk betreden. Informatie vind je naast de deur van de kerk.
In de kerken liggen drie gidsen voor je klaar: een inspiratie- en meditatiegids waardoor je ontspannen en geïnspireerd op pad gaat, de Ziltepad Menugids voor kennismaking met lokale producten en natuurlijk de Ziltepad routegids. Onderweg zijn er diverse activiteiten waar je aan kunt deelnemen. Op de etappepagina's zie je wat er op de route te beleven valt. Overnachten kan in een van de knusse hotels en B&B’s, bij een dorpeling thuis, of als een echte pelgrim in de kerk, een refugio. Op de etappe van Holwerd - Dokkum - Eastrum liggen maar liefst drie refugio's: de kerken van Foudgum, Hiaure en Eastrum. Zie: REFUGIO 1 APRIL 2024 IN FRIESE KERKEN ADRES- ROUTEGEGEVENS.pdf
De routegidsjes zijn ook te downloaden.
Informatie: Ziltepad

Lyst Santiago wandeling door de polder van Leons

'Stop eens en luister, wat hoor je ?. De veldleeuwerik''. Dat zei landloper en route-ontwikkelaar Fokko Bosker zondag 30 juni in de Leonser polder tijdens de ''Lyts Santiago-wandeling'' van Jorwert naar Leons.
Aan de vier kilometer lange weilandroute namen zo'n 30 mensen deel. De polder is uniek. Als je weet waar je op moet letten zie je de kronkelige slootjes. Ooit slenken in dit voormalige kweldergebied dat aan de Middelzee grensde. Niet overal was nog gemaaid en nieuwsgierige pinken begroeten ons enthousiast in een van de percelen. Iedereen kreeg een uniek stempelkaartje mee, aangeboden door de Stichting Jabikspaad. Een Jabikspaadstempel van de Redbadtsjerke van Jorwert bij de start en bij aankomst een van de Catharinakerk van Leons.
In de kerk van Leons vertelde Fokko over zijn routegids ´Rondjes om de kerken in Noord Fryslân´ Tsjerkepaad en over inmiddels ontwikkelde etappes van ´Het Ziltepad´. Het pad wordt uitgebreid met meer etappes. Loopt langs de Waddenkust en moet straks Den Helder met de Nederlands - Duitse grens verbinden.
De presentatie van Fokko werd afgewisseld met ''middeleeuwse'' muziek van het duo Martijn van Dongen (blokfluiten) en Tom de Vries (viola da gamba).
Volgens organisator Jan de Kroon volgend jaar weer zo'n dag !!

Routegids ''Rondjes om de Kerken in Noord-Fryslân

Tsjerkepaad bestaat 20 jaar. Om dat te vieren is vrijdag 31 mei 2024 een routegids verschenen waarin journalist en routeontwikkelaar Fokko Bosker 26 wandel- en fietstochten beschrijft langs kerken in Noord-Fryslân.
De gids is te bestellen bij Noordboek
De Stichting Tsjerkepaad organiseerde ondermeer met de Stichting Jabikspaad Jabiksruntsjes en Klaesterruntsjes. Fokko Bosker heeft in zijn gids nu 26 van deze "runtsjes" prachtig beschreven. Daardoor zijn ze toegankelijk gemaakt voor een breder publiek. Negen kerken die aan de ''runtsjes'' liggen zijn refugio. Op vertoon van je routegids kun je hier overnachten. Alle informatie over de refugio's vind je op deze website.
Tijdens Tsjerkepaad zijn gedurende de zomer ongeveer 250 Friese kerken vrij toegankelijk. Van 6 juli t/m 14 september op de zaterdagen van 13.30 tot 17.00 uur. Gastvrije vrijwilligers zijn beschikbaar om uitleg te geven.

Klaas Dankert - ''Santiago-veteraan'' - overleden

Klaas Dankert, oud burgemeester van 't Bildt en oud gedeputeerde van verkeer van de provincie Fryslân - is zaterdag 25 mei overleden. Hij heeft een belangrijke bijdrage geleverd om pelgrimeren in Fryslân op de kaart te zetten.
Klaas fietste in 1993 vanuit ''zijn'' Sint Jabik 2.700 km met zijn vrouw Truida naar Santiago de Compostela en was een van de initiatiefnemers van het Jabiksaad, de Friese aanlooproute naar Compostela. Hij was voorzitter van de Stichting Jabikspaad Fryslân en beheerde de website van de stichting.
In 2017 kreeg Klaas het eerste exemplaar van het projectplan van ''Santiago aan het Wad'' overhandigd. Dat plan om het ''Jabikspaad andersom'' te promoten was de basis voor tal van projecten in het kader van Leeuwarden Culturele Hoofdstad van Europa 2018. Om de route nu andersom te ontwikkelen, naar in het in ''Santiago aan het Wad'' omgedoopte Sint-Jacobiparochie, vond Klaas een geweldig idee. ''Dat had ik in 1993 nooit kunnen dromen'', aldus Klaas in 2017. In 19 Friese kerken - refugio's - waar pelgrims in 2024 nog altijd kunnen overnachten, was een spraakmakend project. Klaas liep in 2018 als ervaren ''Santiago-ganger'' een minipelgrimage met basisleerlingen uit groep 8. Hij heeft als ambassadeur voor het pelgrimeren bijgedragen aan ontwikkelingen, waardoor de provincie Fryslân vandaag de dag maar liefst vijf pelgrimsroutes telt.
Wij danken Klaas voor zijn inzet en wensen zijn vrouw, familie en naasten sterkte toe met het verlies.

Films ‘’Smeedijzer en Tijd’’ over uurwerken in kerktorens

Kom je in een kerk, dan blijven uurwerk en klokken in de toren verborgen. Slaap je in een kerk – een refugio – dan ontkom je er eigenlijk niet aan dat je het getik van het uurwerk hoort en de kerkklokken hoort slaan. Voor de een rustgevend, voor de ander is het even wennen. Maar de eeuwenoude uurwerken en de klokken krijg je niet te zien.
En dat is nu precies wat de Stichting Monumentenzorg Leeuwarderadeel wel wilde.
De Stichting heeft vier Rijksmonumenten in onderhoud en beheer. Het gaat om de torens - inclusief de torenuurwerken - van vier kerken. Die van Jelsum, Stiens, Feinsum en Hijum. De uurwerken zijn de afgelopen jaren zijn gerestaureerd. Ze dateren van begin 1600 en zijn door een vaardige ijzersmeden gemaakt. Daar waren ze wel een jaar mee bezig.
Cineast Anton Stoelwinder uit Gorredijk heeft voor elk van de vier kerken een korte film gemaakt over de uurwerken. Met een introductie over de geschiedenis van de ‘’tijd’’. De eerste zonnewijzers van 200 B.C en de eerste klokken.
De films zijn te zien op de website van de Stichting.

Fietsroute: Sporen van de Heilige Titus''

Deze fietsroute volgt de sporen van de Heilige Titus in Fryslân. Van zijn geboorteplaats Oegesklooster bij Bolsward langs kerken en kloosters door een groen meditatief landschap, langs de boorden van de verdwenen Middelzee, fiets je richting de Leeuwarden. Onderweg passeer je vele kerken, klokkenstoelen, voormalige kloosterlocaties en de boeddhistische stoepa bij Hantum, pas na Leeuwarden. In Leeuwarder kun je desgewenst in Stadsklooster Jabixhûs de nacht doorbrengen. De volgende dag fiets je langs de Dokkumer Ee, op pad naar hét bedevaartsoord van Friesland: de Bonifatiuskapel in Dokkum. Titus was kenner van de middeleeuwse Friese kloosterhistorie. De bouwstijl van de is daarop geïnspireerd. De kunstenaar Jac Maris (1900-1996) maakte in opdracht van Titus Brandsma de staties voor het kruiswegpark bij de. Ook kun je hier de Titus Brandsma Pelgrimskapel met reliekschrijn bezoeken.
Je fietst tenslotte naar het uiterste noordelijke puntje van Friesland - de pier van Holwerd - waar je de boot naar Ameland neemt om de bijzonder gerestaureerde Rooms Katholieke Clemenskerk van Nes te bezoeken, waar Titus een rol speelt in de glas-in-lood voorstellingen.
Je sluit deze trip in de sporen van Titus het beste af met een boottocht van Ameland naar buureiland Schiermonnikoog. Daar kun je logeren in het klooster van de monniken aan de rand van het dorp.
Onderweg kun je logeren in refugio’s, dat zijn eenvoudige slaapplekken in kerken, helemaal passend bij deze reis. Pelgrims kunnen voor €20,- terecht in de kerken van o.a. Nijland, Sibrandahûs, Jorwerd, Hiaure, Blessum, Boksum, Wânswerd en Foudgum. Alle informatie over de refugio's vind je op deze website.

Klooster Bloemkamp, belevingspunt bij Hartwerd

Ruim 400 jaar nadat het doek viel voor klooster Bloemkamp staat er sinds juli 2023 een monument bij het Hartwerder Aldekleaster. Het monument - Belevingspunt Bloemkamp - geeft een visuele en ruimtelijke indruk van het vroegere kloostercomplex op de historische locatie en vertelt het verhaal over klooster Bloemkamp (1191-1580). Het indrukwekkende kloostercomplex Bloemkamp en stond bekend als het 'sierlijkste en voortreffelijkste klooster' van Friesland. Het stond vlakbij het dorp Hartwerd in het open en weidse landschap. Hartwerd ligt op 5 km van Bolsward.
Het monument is door Fryske Akademy-historicus Hans Mol onthuld en ingewijd door de laatste abt van het klooster: Thomas van Groningen. De rol van Thomas werd gespeeld door Titus Hettinga. De vorig jaar heilig verklaarde Titus Brandsma was zijn oudoom. Het monument is een initiatief van de ‘Stifting Monumint Aldekleaster’. Info: Belevingspunt Klooster Bloemkamp
Er lopen verschillende wandelroutes langs het monument. Bijvoorbeeld het Sint-Olduphuspad en het Klooster Claercamppad. De Titus Brandsma wandeling vanuit Bolsward loopt langs het belevingspunt en een mini-museum. Het mini-museum is ondergebracht in een tuinhuisje. Je bekijkt er aardewerk wat gevonden is in de grond bij de oude klooster locatie en een maquette waarop je kunt zien hoe groot het kloostercomplex was.

B&B in de kerk van Dedgum

In de kerk van het terpdorp Dedgum, vlak bij Parrega, is beneden in de toren een ''Bêd en Brochje'' gemaakt. In de toren is een uitzichtpunt gerealiseerd op 20 meter hoogte. De kerk ligt aan het Odulpuspad en is eigendom van de Stichting Alde Fryske Tsjerken. De kerk is geen refugio, maar hanteert een B&B formule: voor 95,-. Euro per nacht voor 2 personen, krijg je er een er dus een ontbijt bij. Er zijn toilet- en douchevoorziening aanwezig.
Meer informatie is te vinden op de website van dorpsbelang Dedgum
Voor reserveringen kun je bellen met Tsjallie Gietema: 06-51076609/0515-579514

Mariakerk Buitenpost 19e refugio

De Mariakerk in Buitenpost is 19e refugio in Fryslân. Peter de Poel is contactpersoon: 06- 5513 4248
De kerk ligt aan het Bonifatius Kloosterpad, het traject van Buitenpost naar Gerkesklooster.
Wat bijzonder is dat in de routegids van het Bonifatius Kloosterpad een cirkelvormige rondwandeling van drie dagen om Buitenpost heen beschreven is. Je zou dus meerdere nachten in deze refugio kunnen boeken.
Traject 1 van Buitenpost – Stroobos.
Traject 2 van Stroobos – Surhuisterveen.
Traject 3 van Surhuisterveen over Drogeham en Kootstertille naar Buitenpost.
De rondwandeling voort langs vroegere kloostergoederen.
De Mariakerk kan een prachtige uitvalsbasis – start en finish - worden voor deze rondwandeling.

Pelgrimeren voor de jeugd

In het kader van LF culturele hoofdstad 2018 heeft de Stichting Santiago aan het Wad het project ‘’Pelgrimeren voor de Jeugd’’ geïnitieerd in Fryslân.
Van 11 scholen liepen ruim 200 basisschoolleerlingen uit groep 8 een ‘Pelgrimstocht’ van 7,5 km. Met als start- en eindpunt de Groate Kerk in Sint-Jacobiparochie. Meer dan 20 ervaren ‘’Santiagogangers’’ begeleiden groepjes van drie leerlingen.
Onderweg kregen ze een stempel in hun pelgrimspas en kwamen boeiende en ontroerende gesprekken op gang. Dikwijls kwamen leerlingen uit dezelfde groep soms dichter bij elkaar dan in alle afgelopen jaren uit diezelfde klas. Bij terugkeer kregen ze in het pelgrimsinformatiecentrum dat in de Groate Kerk is gevestigd hun laatste stempel. Ze schreven hun ervaringen op in ‘het grote boek’. Staken een kaars op die ze aan elkaar doorgaven vergezeld van een persoonlijke wens. Er werd een steentje met een eigen woord of tekst in een metalen schaal gelegd om net als op de echte Camino iets achter te laten, iets los te laten. En uiteraard kregen ze een op naam gestelde Compostela en besloten we met Buen Camino! Het project wordt nu georganiseerd onder de vlag van de Regio Friesland van het Nederlands Genootschap van Sint Jacob.